Mizo Nationalism

           Kan ram hruaitu ropui Pt. Nehru khan Mahatma Gandhia'n ram a hmangaih dan heti hian a lehkhabu, The Discovery of India-ah khan a ziak a (Mizo tawnga kaihtawi):

"Gandhiji khan khawl hrawl leh tha tak tak chhuak thar hmanga ramin a siam chhuah tih pun leh hmanraw tha zawk lo chhuak thar kha a pawng a takin a do ngawt lo. A nihna takah chuan Indian economy kha khang hmasawnna chhuak thar te tel lo kha chuan a ding chhuak dawn lo tih a hmuh chian bakah India mipui te kut deh khawl te kha a dip ral ngei dawn tih a hmu chiang hle. Chutih rualin, khang khawl thar te avanga hna nei lova awm tur India mipui maktaduai tel te hma hun kha a ngaihtuah a. Khang khawl thar te hmang khan India thil siam chhuah chu a leh tam tak pawhin lo pung mahse, a ram mipui te thawh chhuah mumal nei lova an awm mai mai si chuan riltam bak hmabak an nei lo tih a hria. Chuvang chuan hmasang atanga India mipui te ei hmuhna ber, lei (land) atanga ei tur thar chhuah leh an kut deh ngei hmanga an siam chhuah te kha an nihna, anmahni ti 'Indian' tu dik tak a ni tih an theihnghilh lohna turin a her khawl (spinning wheel) leh a nunzia mawlmang tak hmang khan Indian nationalism thlarau chu anmahni-ah a chen tir tlat a ni" tiin.

          Gandhiji kha a khawsak dan mawlmang tak avang ngawt khan amah kha a mawlmang tihna a ni hauh lo! A nihna takah chuan South Africaa lehkha zir leh London vela a chet tlat hrep hnua Indiaa rawn let leh chauh a ni zawk a, a khaw hawi chu a zim vak lo tawp ang! Mahse, India chu engnge a nih tih leh Indian nih awmzia chu engnge ni tih kha a chiang em a ni.

          Mizo nationalista inchhal, ram leh hnam hmangaih inti te hian engnge Mizo nih awmzia leh Mizo 'Mizona' hi khawi lai tak nge tih hi kan chhang thei em? Mahni tawng humhalh avanga tawng dang hnualsuat hi em ni? Thil tha zawk pawh nise kan chin chhuah a nih loh avanga entawn duh loh tlatna hi em ni ram leh hnam hmangaihna chu? Tunlai thiamna leh changkanna man pha lo leh man pha duh lo, 'hmanlai chuan' tih ngawt chang chawi hi em ni Mizo Nationalist nih awmzia chu le?
America ram leh American hnam ropuina nia an sawi chu an rama rawn chuangkai tawh, Americana inchhal tawh phawt chu an hnam zia leh nihna zawng zawng nen an lo pawm hmiah a. Hei chu America tih dan a ni lo tia lo hnawl mai lovin an nunzia leh tih phung te chu an lo siam American zawk thin tiin an sawi.

          Hnam zawng zawng min phuar khawm a, min thliar hrangtu nia an sawi chu 'tawng' hi a ni. A nihna takah chuan min ti Mizo tu ber, kan tawng ngei pawh hi Roman Script atanga kan missionary hmasa te A Aw B min siamsak zara hawrawp mumal nei ve ta chauh kan ni. Han chhut chet chet chuan ei leh barah chauh hian kan lo intodelh lo hleinem mawle!

          A thui lutuk dawn... Mizo 'Mizona' hi zo thuam kan inbel leh bel loh emaw, zo zial kan zuk leh zuk loh emaw, spoon leh fork hmang lova kuta chaw kan bar emawah hian a lo innghat lem lo. Mizo 'Mizona' chu intodelhnaah te, rinawmna leh diknaah te, kan hnam zia ngaihsan leh chawisannaah (hnam dang zia hnual suat tihna a ni lo) te hian a awm zawk. Kan intodelh si lova, dikna leh rinawmna nun kan neih chuan si loh chuan hnam hmangaihtu, nationalist tia invuah tur hian kan tling tawk meuh ang maw? 

           Thuam nalh ber ber leh in leh lo tha ber ber, a tawi zawngin, khawvela a chhuak thar ber zel hmanga infawmin, kan ipte-ah sum ak pâwng eng ang mah ila, Silchar vai an thinrim apianga engkim tlachham nghal zel kan nih chhung chuan Mizo nationalism-ram leh hnam hmangaihna hi kan nun chhuahpui ngamin kan thihchilh ngam ngût ang emaw chu? Riltam a huaisen theih si loh!

Comments

Popular posts from this blog

Tunlai khawvel leh Kristianna

Career Guidance

Tlawmngaihna leh Tunlai Mizo Nun