Posts

Showing posts from April, 2020

Covid-19 Zirlai VII

           Mizo te hi hnam hmasawn leh changkang tak kan nih tawh rual hian hman atanga vawiin thlenga sim theih loh kan neiin ka hria 'finfiah leh chhui chiang hmasa lova thil inhrilh darh chiam' hi!            Hman deuhah khan chi (salt) a vâng dawn tih kha a darh vak a, dawra chi awm zawng zawng deuhthaw kan lei zo tawh a, a vâng ta lem hlei lova. Natna eng emaw atan chumi khami chu mi chumi khamiin a tha a ti kan ti a, kan in ei hmuh a, a lo tha em em hran leh lova! Hei, tunah covid 19 hri len g chungchangah kutkawr, hmai tuamna leh hand sanitizer kan rama awm zawng zawng deuhthaw kan inchuh zo leh a. Heng thil nei ve lo chu hri kai mai turah kan inchan deuh nge maw ni! Kan damdawi lam thiam ten sahbawn leh tui nena fai taka kut sil chuan kutkawr bun kher a ngai lo, hri kan vei a nih loh chuan hmai tuam kher a tul lem lo an tih pawhin kan intih hmuh laklawh tawh chu kan bansan hleithei tawh lo. Chumi khuaa mi, chumi venga mi chuan covid 19 a vei kan ti a,

Covid-19 Zirlai VI

          Kan thenawm Assam state-ah pawh kan ram depa awm Silcharah Covid 19 vei an awm thu news media hrang hrang ten an rawn puang leh ta un un mai a. Hetiang a nih takah chuan lock down kalpui a nih tan tirh atanga kan sawrkar hotu ten an sawi leh min chah mawlh mawlh 'in renchem' chu a hma zawng aiin a tul zual dawn ta niin ka hria.            Hetia kan thenawm, Mizoramin kan châk leh mamawh zawng zawng kan lakna luhka leh kalkâ ber Silchara covid 19 hri kai hm uh a nih tak si ah chuan khauh lehzuala lock down an kalpui ve ngei a rinawm a. Mipui vantlang a lova kan awm theih loh mamawh hrang hrang (essential commodities) te chu he lock down hian huam ve lo mahse, keini Mizoram mamawh min phuhruk tur leh an sum hnar pawimawh tak ni bawk hi kan silchar unau te hian hripui laka an sahimna aiin min dah pawimawh hmasa ang em tih hi ngaihtuah tham tak niin a lang. Kan dawr liana kan nitin mamawh an zawrh leh dah khawl (stock) te hi chuan silchar kawng lam atang

Covid 19 Zirlai V

             Nimin leh vawiin lamah local cable TV news report siamin TV crew te nen local task force te duty point hrang hrang leh sawrkar dept hotute titipuiin kan chhuak a. Heta ka thil hmuh thenkhat te hian ngaihtuahna pakhat min neih tir a, chu chu 'Kan hlauh ber hi kan chiang em?' tih hi a ni. A tlangpuiin mipui ten lockdown kalpui mek hi kan zawm tha hle a, khawlaiah tul lova chhuak emaw, dan bawhchhe lui emaw kan awm meuh lo niin a lang. Chutih ru alin, task force te pawhin an ngaimawh lem loh nia lang, mahse kan in lockdown chhan leh kan hlauh ber chiang lo, dan zawm tha viau si mipui zingah kan awm niin ka hria.             Khawlaia chhuak lem lo, thenawm hnaia mite ni awm tak verandah-a mi sawm aia tam mah lo thu khawm hmun hnih thumah ka hmu a. CrPC Sec 144 hmanga mipui pun khawm phal a nih loh chhan leh mahni ina kan inkharkhip thap chhan ber hi hripui, mihring awm khawm atanga inkai chhawn a hlauhawm avang a ni a, a tawi zawngin lockdown ava

Covid-19 Zirlai IV

           "Kum 1961 chho kha chuan vawiina South Korea (Democratic Republic of Korea) khi vawiina kan hmuh ang, ram changkang leh hausa khi a ni bik lo mai pawh ni lovin khawvela ram rethei ber pawl a la ni. A ram pum khian chutih hunlai chuan puar khawpa ei tur chaw an nei mumal lova, ram dang atanga chaw lut turin sum an nei bawk si lo. A ram mipui zaa sawmruk zet lo neia ei zawng an ni chungin a ram (land) chuan a chawm zo ngang lo a ni. Chumi kum, 1961 chuan a hma kuma an buh chhek khawl an ei zo titih tawh a, an buh tuh lah a hmin tan ek ek chauh a la ni si. Ei tur tlachhama thi hial an awm takah chuan President Park Chung Hee tan chuan a luhaithlak map map khawp ang le. President Park chuan an ram ei leh bar dinhmun chhe lutuk khai chhuak tur chuan policy ropui tak a duang chhuak lova, a thlawna sum sem lah a tiam hek lo. A policy chu thil ho angreng tak 'inrenchem' policy a ni. Kum 1963 atangin President Park chuan restaurant, hotel leh mipui zawng

Lone Strike Christian

            Kristian te tana kan hunpui pawimawh tak pakhat Good Friday urlawkna (?) Tumkau Pathianni chu kan lo hmang liam leh ta a. Kumin tumkau Pathianni kan hman dan hi Mizo chanchinah hian chhinchhiahtlak tak a nih ka ring a, tun tuma kan hman ang hian khawvel awm chhung hian kan hmang leh tawh lo maithei e. Chutiang bawkin Good Friday pawh.             Shillonga lehkha zira kan awm lai khan TKPa kan President khan mal tlat ngam kristian nih a pawimawh thu sawiin footbal la striker/forward pakhat chiah hmanga goal thun tum team nena tehkhinin thu a sawi thin a, kan hun tawn mek nen a inhmeh hle in ka hria.             Keini hnam hi a hu hova thil tih nuam ti hnam kan ni a. Eng pawh ti dawn ila, thurualpui leh kawppui neih nuam ti kan ni. Kan khawtlang nunziaah pawh hian chu chu a chiang a. Hnam dang tam zawk ten chhungkua leh mimal thila an dah chhiatni leh thatni pawh khawtlang thila la a inbuaipui thin hnam kan ni. Kohhranah pawh a ni a, khawtlanga kan nunh

Mizo Nationalism

           Kan ram hruaitu ropui Pt. Nehru khan Mahatma Gandhia'n ram a hmangaih dan heti hian a lehkhabu, The Discovery of India-ah khan a ziak a (Mizo tawnga kaihtawi): "Gandhiji khan khawl hrawl leh tha tak tak chhuak thar hmanga ramin a siam chhuah tih pun leh hmanraw tha zawk lo chhuak thar kha a pawng a takin a do ngawt lo. A nihna takah chuan Indian economy kha khang hmasawnna chhuak thar te tel lo kha chuan a ding chhuak dawn lo tih a hmuh chian bakah India mipui te kut deh khawl te kha a dip ral ngei dawn tih a hmu chiang hle. Chutih rualin, khang khawl thar te avanga hna nei lova awm tur India mipui maktaduai tel te hma hun kha a ngaihtuah a. Khang khawl thar te hmang khan India thil siam chhuah chu a leh tam tak pawhin lo pung mahse, a ram mipui te thawh chhuah mumal nei lova an awm mai mai si chuan riltam bak hmabak an nei lo tih a hria. Chuvang chuan hmasang atanga India mipui te ei hmuhna ber, lei (land) atanga ei tur thar chhuah leh an kut de

Tawngkam

          Naupang kum 2/3 vel hian eng pawh sawi se, tawngkam dengkhawng leh inhauhna tawngkam na tak pawh sawi se puitlingin kan haw ngai lo. Huat ahnekin kan lawm zawk a, sawi nawn tir leh phet kan tum thin. Eng vang nge? A sawi tu kha naupang a nih vang a ni thei a, chu ai mah chuan a sawitu thinlung, engnge a thil sawi kha a awmzia pawh hre lo leh mi thinlung leh rilru tihnat tumna reng reng nei lo, 'lawmnaa khat rilru thianghlim' naupangin a sawi kha a ni tlat a, puitling lungfing in kan sawi a, dam chhung daih inhmelmakna tling thei tawngkam kha lawmna siamtu a lo chang ta daih thin.            Hetiang chiah hi hmangaihtu leh hma ngaitu tawngkam chhuakin mi a den dan chu a ni. Hei vang hi ni maw, kan Lal Isua pawhin, ' Heng naupang tê in vanram a lawm anga lawm lo apiang chu a chhungah an lut tawp lovang," tia a lo sawi ni? Thenkhat hi chuan hmangaih âwm tak leh hma ngai âwm tak hian eng eng emaw tiin, thu tha tak tak te kan sawi thin. Mahse, &

Covid-19 Zirlai III

              Tawngkam dangin 'inrenchem' hi sawi dawn ta ila, 'in khawl' tih thu mal hi a hman theih awm e. Kan in ren na na na chuan kan khawl dawn tihna a ni a, kan inkhawl dawn chuan kan in ren a ngai tihna a ni a, tum thuhmun nei tawngkam/thu mal niin a lang. Economist te tawngkam lar tak pakhat chu 'In khawl/khawl hi peipunna tha ber a ni (saving is the best form of investment)' tih hi a ni. Mi zawng zawng hian thla tin cheng sawm theuh nei/dawng ta ila, kan mamawh zawng zawng chu ch eng ngaa lei theih ni ta se, inrenchem leh in khawl ngai pawimawh mi chuan cheng ngaa a mamawh a lei baka la chuang zawng cheng nga chu a dah tha ang a, cheng sawm dang a dawn leh hunah in khawl/in ren/khêk ngai pawimawh lo te aiin cheng nga in a hlawk nghal dawn tihna a ni.              Covid 19 avanga kan han inkharkhip tak tak chuan keini state chu sawi loh, khawvel ram hausa te pawh an thil neih engmahin a lo daih zo meuh lo. Mizoramah phei chuan ei l

Covid-19 Zirlai II

             Vietnam indonaa US armya a theihna zawng zawng sengraltu, indona nghawng avanga a hnu lama rilru lama harsatna (post-war traumatic stress disorder) nei a, a tum hauh lova tual that palh mihang Herbert Richardson, kum 1989a mingo hlang awmna jury in thi tura a chungthu an rem avanga electric chaira an tih hlum tak chanchin kha a runthlak ngawt mai.              Tih hlum a nih hma in darkar 12 amah chauha khung hran a ni a, an tih hlumna tur pindana hruai a nih hmaa a lawyerin a va hmuha a thusawi pakhat chu, "Mihring hian an thih hun tur hre lawk hian darkar 12 hi mahni chauhin hun hmang ta se, engnge an ngaihtuah ve ang le?," tih hi a ni. A lawyer tan chuan chhan a har viau maithei! An pahniha an tawngtai dun hnuah a ngen angin, an tihhlumna tur pindan pana an hruai laiin jaila an aurinnaah chuan 'A saw raltiang tlangah' tih hla chu an lo tiri a, electric chairah thuttirin Herbert Richardson chu tihhlum a ni ta a ni.             Her