Chhia leh tha hriatna hman avanga saltânna (Prisoners of Conscience) leh Mizo te


Kan subject zir ve lam, political science kaihhnawih a nih piahlamah, khawvel ram tam takah hian a chunga thupuia ka han dah, miin chhia leh tha a hriatna thiang leh fim tak atanga ram inrelbawlna chungchang a ni emaw, sakhaw inkaihhruaina leh zirtirna leh khawtlang nun leh kalphung thlenga dik lo leh siam that ngai leh tula a hriat chungchang a auchhuahpui, a tawi zawngin, a chhia leh tha hriatna (conscience) in dik lo leh fel lova a hriat avanga a sawi/sawisel avanga rikrâp/vau leh lungina tân phah hial khawpa a tawrh phahna hi a tam viau mai a. Mi thenkhat phei chuan an chhia leh tha hriatna hi an thihpui fo rêng a ni.
Hetiang ang, prisoners of conscience kan tih ang chi hi a tlangpuiin ram roreltu ten lal an hrawtna, mipui dikna leh chanvo an rahbehsakna ram (repressive leh dictatorial regimes) ah a nasa ber a. Chung ramah te chuan miin a ngaihdan dik tak a sawi dawn pawhin a ram roreltu, an hotute leh sawrkar ngaihdan a nih ngei a tul thin! Sawrkar ngaihdan chu a ngaihdan a nih a ngai a, sawrkar kalh leh duh dan pelin ngaihdan a sawi chhuak thiang lo a nih ber chu!
Mipui ten zalenna zau tak kan neihna leh dikna leh chanvo tam tak kan neihna ram leh rorelna, democracy ramah chuan hetiang ang, chhia leh tha hriatna avanga saltânna hi chu ram himna ti derthawng thei (matters of state/national security) a nih lem loh chuan a thiang tlangpui a (eng chin nge 'ram himna ti derthawng' tih lai taka ramri kan khamna chin erawh a inang lo viau thung). Sawrkar leh roreltute atang pawhin kan tawngkam, sawrkar kalphung leh roreltute sawiselna avanga man leh lungina tâng pawh hi dictatorial regimes te ai chuan tlem tak pawh a ni rêng a. 'Prisoners of Conscience' tawngkam pawh hi sawrkar leh ram roreltu ten an khua leh tui te chunga a hleilenna chi khat sawina atan hman a ni tlangpui.
Kan ram, India leh Mizoramah hi chuan sawrkar leh roreltute lak atang hian kan chhia leh tha hriatna tlangaupui avanga harsatna hi kan tâwk meuh lo mai ni lovin, kan zalen leh lutuk a, kan ram roreltute hi kan ngam mah mah zawk hial maithei! Chu tih rualin, sawrkar leh ram roreltute atanga kan zalen viau lai hian, lang lo lama roreltu leh min thununtu, kan ngaihdan, pawm dan leh rin dan dik tak pawh auchhuahpui ngam lo leh thei lova min siamtu hi a awm hian a lang em? Phung thluk ngai khawtlang nun avang hian dik leh tha aiin mawihawih hi kan zawng ta lutuk deuh em? Kan nun dan, pawm dan leh ngaihdan hi mimal chhia leh tha hriatna fim tak (conscience) in dik leh tha nia a hriat ang ni lo, vantlang leh midang te ngaihdan leh pawm dan, khawtlang/vantlangin dik leh thaa a hriat (social conscience)  zulzui hi a lo ni mai mai lo maw? Hei hi chhia leh tha hriatna hmang thei lova min sal bettu leh sal tâng (prisoner) a min siamtu chi khat a ni ve tho lo ang em? Ram dang leh khawvel hmun danga kan mihringpui te ang êm chuan vau leh lung in hial te tán phah ve lo mah ila, chhia leh tha hriatna hman avanga saltang (prisoners of conscience) hi zalen deuh chung si hian kan awm fur lo maw?

Comments

Popular posts from this blog

Tunlai khawvel leh Kristianna

Career Guidance

Tlawmngaihna leh Tunlai Mizo Nun