Social Media


A tawi kim thei ang bera social media ka sawifiah thiam dan chu 'Vantlang/mipui inkawm khawmna hmanrua' tih hian a ni mai âwm e. Chu inkawm khawmna hmanraw hrang hrang te chu heng facebook, twitter, mobile phone, youtube, instagram etc, a tawi zawngin, IT hmanga kan inbiakpawhna leh inkawm khawmna zawng zawng te hi an ni ti mai ang.
Social media hi internet lo lar hnu, web platform leh social sites hrang hrang lo tam tâk hnua lo awm chauh ni lovin, internet lo pian hma mai pawh ni lo, Eden huanah pawh khan a lo awm daih tawh! A danglamna erawh chu, eden huan atanga internet khawvela kan zuan luh hma zawng kha chuan mihring/vantlang inkawm khawmna hmanrua (social media) kha internet awm hnu, vawiina kan inkawm khawmna hmanrua nen a danglam tih mai chauh a ni. Chuvangin, vawiina mi tam takin 'social media' han tih hian tunlai thil, tunhnu thil emaw kan ti thin hi chu kan hre fuh lo palh ve hrim hrim niin a lang.
Internet hmanga inkawm khawmna hmanrua (social media/platform) lo lan hma kha chuan a hring hrânin, hmaichhanah leh hmun khata awm khawma titi ho kha social media awm chhun chu a ni deuh mai a (telephone, mobile phone te pawh awm tho mahse, mi pahnih inbiakna-two way communication kha a ni deuh mai a). Chu vangin, inkawm khawmna hmunah pawh ze inang deuh te, tui zawng inang deuh te, inkawm ngeih deuh te leh kum inrual tlang deuh te kha an inkawm khawm thin tlangpui a. Chu chu internet hnu lam khawvel (post-internet world) a social media nen a inanlohna em em pakhat pawh a ni. Tin, khang hunlai kha chuan, vantlang inkawm khawmna/thiltihna pawh 'offline' vek a nih avangin, hmun leh hmunah, hmaichhan ngeiah, mit leh mit inen kal chungin sawiho a ngai thin a. Eng emaw avanga han inkhak leh a bawplawka thu lâk te pawh awm ve bawk mahse,  midang te hmaizahna leh zái ngaih nachang kha mitinin an hria a. Chu vangin, khang hunlai social media-ah kha chuan hawihawmna, midang te zahthiamna leh tawngkam mawi zawk te khan hmun a la chang lian hle thin a. Mi pangngai chuan a inrawlhna tur chin te, a sawi âwm chin leh a tel vena tur chin te kha a hmun azir leh a inkawm khawm pui te azir khan a hre mai a. A tawi zawngin, social media ethics a hrethiam thin tihna a nih ber chu.
Mahse le...!post-internet khawvela kan inkawm khawmna hmanrua zawng a dang ta zak mai! A hring a hrâna inlan a ngai lova, kan inkawm khawm pui te nen tisa in inhmu in inhnaih hek suh...kum naupang tê te atanga kum upa thlengin inkawm khawmna (group) hrang hrangah kan inpawlhsawp ta a, lehkha thiam leh thiam lo, hawihhâwm leh hâwm lo, mifing leh inti fing, thil hre zau leh inti hre zau chenin kan inawm pawlh ta nuk hlawm mai a, thu pawh a sâisa ta nuai mai! A thenin sumdawnna lam an lo sawi mek laiin, a thenin pathian thu an lo sawi a. A thenin fiamthu an lo thawh laiin, a thenin an lo khak a, mi ngaihsam deuh te thusawi (post) pawh mi fêkfawn deuh ten an lo zilh chat chat zel a. Kan inkawm khawmna chu a lun thei laih laih ta ngei mai. Internet hma lam khawvel (pre-internet world) a social media-ah kha chuan pakhat a titi lai chuan midangin kan lo ngaithla a, tawng han inchuh deuh thin mah ila, zài kan inngai tawn thin a ni ngai a. Vawiina kan social mediaah erawh chuan lawilo dawrpuia sumdawng ang maiin mahni phùk phúkin kan ri ta luai luai mai a nih hi.
Chumi kara ka sawi duh pakhat erawh chu...vawiina kan social media te hi chu hmana kan social media te nen khan a inang tawh lo tih hi a hmasa berah mitin hian kan pawm thiam a ngai hle in ka hria. Tin, hmanlai social media anga kan ngaihdan championpui tlat tum (kan awmna group azirin a tulna erawh a awm thei- academic group, committee group etc) hi awmzia a awm tehchiam lova, mifing nihna pawh a ni ber hran lo tih hriat a tha hle mai. Tin, ka ngaimawh deuh pakhat chu social media bik (eng emaw bik atana inkawm khawmna/sawihona group siam ni lem lo) ni si lo, vantlang inkawm khawmna hmuna inti fing leh dik inti angreng taka mi lo khak fak fak ching te hi an ni. Pre-internet world-a social mediaah kha chuan inhre tha leh thian tha awm khawmna leh inkawm khawmna a nih lem loh chuan mi tawng dik loh emaw, tawng hmang hman dik loh leh lam dik loh te, an thusawi tum (content) te kha 'i ti dik lo, i sawi dik lo, i hmang dik lo' tia hmun leh hmuna kan lo chhál nghal chat chat ngai ka hre lem lo! Engtia vawiin social media-ah hian endiktu (judge) atana ruat pawh ni lem lo te hian midang te tih dik tâwk loh leh tihsual palh emaw, thil tih dan hmang lo siamthatsak phêt kan tum tâk ni!
Tin, sawi tawh ang khan, tunlai social mediaah chuan hmanlai social media anga kum bithliah emaw, tui zawng inang tlâng deuh awm khawm leh inkawm khawm kan nih tawh loh avangin, kan duh dana kan inkawm khawm puite awmtir leh thunun phêt tum aia rilru zau leh hriatthiamna thui tak nei te hi mi puitling leh social media hmangchang (social media ethics) hria an ni fo tih hriat tel a tha viau mai. Tin, social media ethics hriaa inngai tam tak hian an hre thelh deuh thin em aw tih ngaihtuahna ka nei. Pre-internet world khawvela social media-ah pawh khan a mâwl fal, mawihawih hre lo fe fe te pawh an awm thin. Mahse, a tlangpuiin, mi pangngai chin chuan an inkawm khawmna hmun leh an titihona thupui azirin thutak tur nge, nawi tur tih an hre mai a, an tui zawng a nih loh chuan, midang te an tui zawng sawi  tir phêt tum lovin an inthiar fihlimsan mai thin. Inthiar fihlim nachang hre lo, mi hnawksak te chu an bân fo thin bawk. Helai tak hi chu tunlai social media nen pawh hmanlai social media inanna tak pawh a ni âwm. Chutih rualin, helaiah pawh tunlai social media danglamna chu...mahni inthiar fihlim (group leave) nachang hre si lo, midang te pawhin an ngaimawh lêm loh leh enliam mai theih thil lo enliam ve mai thei lo, mi lo khak fak fak ching te lo awm ve tlat mai hi! Heng mite hi chu mawihawih hre lo, mi mâwl fâl te nen khan social media ethics an hriat loh dan hi a inchen tâwk velah ka ngai!
Kei ngei pawh hi inkawm khawmna hmun (social media group) hrang hrangah ka awm a, midang te ang bawkin a inpersan nasa hlawm khawp mai! Sa zawrhna group atanga chanchin thar group, thian bil group atanga eizawnna lam kaihhnawih group, kohhran group atanga infiamna leh fiamthu group thlengin vantlang inkawm khawmna hmunah hian ka awm ve fur! A chunga ka sawi tawh ang khian, heng inkawm khawmna hmun hrang hranga ka awmpui te hi ka fa, nungchang mawi zirtir a, ka thunun tur emaw, ka hnuaia hringnun themthiamna (life skills) hrang hrang zir chhuak tura rawn intulut an ni lo tih hi ka chiang a. Tin, ka ngaihdan leh duh dana nung an ni lova, inkawm khawmna hmuna ka sawm luh an ni lova, min sawm luh pawh ka ni bawk hek lo. An ngaihdan an sawi a thiang ang chiahin ka ngaihdan ka sawi pawh a thiang a, an pawm leh rin dan tawmpui lo tura zalenna ka nei ang chiahin anni pawhin zalenna an nei ve bawk. Chuvangin ka inkawm khawmpui te leh ka awmna hmun (group) azirin keimah zawk hi an zinga tel ve zel thei turin ka lo insiamrem zel mai thin!

Comments

Popular posts from this blog

Tunlai khawvel leh Kristianna

Career Guidance

Tlawmngaihna leh Tunlai Mizo Nun