Hnam Rilru


Kum 1998a khatih laia India Prime Minister, PV Narashimha Raoa'n New Delhi-a North East State Chief Minister te nen an inhmuhkhawm tuma a thusawi lar leh ngaihtuahna ti thui tak kha kan tunlai boruak hian min hriatchhuah tir leh thin.

Khami tum khan Prime Minister Rao khan North East mite leh mainland Indian te 'inkar' thiam takin heti hian a sawi a:

"New Delhi-a cheng ten North East an mitthla a, a tlangpuia an rilrua lo lang hmasa ber chu a ram awmna hlat zawng/hlat zia (geographical distance) a ni a, chu chuan rilru-a inhlatna (mental distance) a hring chhuak thin. North East miten Delhi an mitthla a an ngaihtuahna-a lo lang ber chu hmasawnna-a an tluk loh zia leh phak loh zia (developmental distance) a ni a, chu chuan mahni inkhawngaihna, midang pha lo leh tluk lova inhriatna, rualawhna etc (emotional distance) a hring chhuak thin a ni"

Kum eng emaw zat chhung All India Services leh Central Services (mi tam tak chuan heng service pahnih te hi thuhmun emaw kan ti leh thin!) a Mizo te kan tlin hleihtheih loh avanga rualawhna, hnam dang pha lo leh tluk lova inhriatna avanga thahnemngaihna (te pawh a ni ang chu!) aw râwl leh chona kan hre zing ta malh malh hle mai. Chu tih laiin chakma tlangval IFS ah a lo tling 'bik' bawk nen, tun hnaiah Mizo tlangval chakma tlangval te kut tuar an lo awm nen, covid 19 hri pui lengin zual lam a pan zel bawk nen...rilru . chingchivet a ni ber e!

Ka rilrua lo lang lian ta daih zawk erawh 'hnam rilru/hnam thil' kan hriatfiah, sawifiah leh kalpui dan hi a ni. Hnam rilru/thuthlung/thil ka lo hriatthiam ve danah chuan huapzo a ni tur a ni tih hi a ni phawt mai a. Mizo hnam rilru hi a huapzo (comprehensive) in, zo hnahthlak zawng zawng  te hi min huapzo em tih hi a sawia kan sawi dan, a taka kan kalpui dan leh rilru leh thinlunga kan pawm dan hi a inhne rem em aw tih hi ka ngaihtuah fo thin. A thu-a kan han sawi hi chuan 'Mizo' vek hi chu kan ni ngei mai. Mahse, a tak ramah hian kan phawkhai a rual lo leh deuh thin em aw tih chang ka nei thin. 'Mizo' emaw, 'Mizo te' han tih hi chuan keimahni vêk leh hnam dang te pawh hian Mizoram chhunga cheng te hi kan kawhtir deuh bik ni hian a lang a. Mizoram pawna kan Mizopui te sawina atan chuan 'zohnahthlak' tih hi kan hmang uar viau thung lawiin ka hria a. Mizoram chhunga cheng kan ni emaw, a pawna cheng pawh ni ila zohnahthlak kan ni vek mai lo em ni ka ti rilru mai mai thin. Chutiang bawkin Mizoram chhung leh pawna mite pawh 'Mizo' tih hian min chhung khung vek tur a ni dawn lawm ni ka ti deuh. YMA, YLA, MTP etc kan ding hrang thluah mai te hi hnam thila 'rilru ramri' min khamsak tu an ni mah zawk em ti te in ka ngaihtuah a. Pu Raoa sawi ang takin thinlung lama kan inhnaih loh chuan pawn lama kan nunhonaah 'kâr (distance)' a siam leh nge nge thin. Chu vangin inpumkhatna thupui leh hlapui te pawh vuak alh tum leh vai vung tumin han beiin, kan hmui pawh hian han aupui viau thin mahse, rilru leh thinlung chhungril lama kan inhlat rûk tho si chuan ram hmasawnna thu-ah, inlungrualna thu-ah te leh a pawimawh ber, hnam thil chungchangah te hian 'kâr' a awm leh tlat thin. Chutianga 'kâr' a awm tlat chuan rilru leh thinlung a inhlat lo thei bawk si lova. Helai tak siamrem, chin fel leh sâwi rem hi keini ang hnam tlem leh hnufual tan chuan ding chhuak tura kan tihmâkmawh hmasa ber te zinga mi niin ka hria.

He thil kan chin fel hnuah chiah hian  rilru hmun khat pu, thu khat vua leh hmangaih ang khat atanga chhuak leh min huapzo hnam rilru dik tak chu a lo piang chhuak ang a, Central services/All India Services-ah a ni emaw, infiamna, rimawi leh thu leh hla huangah a ni emaw, eng huangah pawh ni rawh se...Mizo hnam tan tumruhna leh hnam hmangaihna rilru tak tak pu in ke kan pen tawh ang a, kan thlen chin apiangah hnam dang ten Mizo hnam rilru dik tak awmzia hi an hre tawh ang a, Mizo te hi tu te nge kan nih an hre tak tak tawhin ka ring.

Comments

Popular posts from this blog

Tunlai khawvel leh Kristianna

Career Guidance

Tlawmngaihna leh Tunlai Mizo Nun