All of the Above/None of the Above


            Kan thupui hi zirlai, a bik takin, high school leh a chung lam zirna lo tem tawh te chuan examination kan hmachhawnnaah kan hmu fo tawh ngei ang a, a awmzia pawh hi han sawifiah viau hranpa pawh a ngai kher tawhin ka ring lo. Kan thupui hi Mizo tawnga kan dah dawn chuan ‘A chunga mi zawng zawng te (all of the above) tih leh a chunga mi pakhatmah (none of the above) tiin kan hrilhfiah thei ang chu.’ Zawhna a rawn chhuak a, duhthlan tur hrang hrang zawhna siamtu ten an rawn tlar thla a, thlan tur hnuai berah tuna kan sawi, All of the Above tih emaw, None of the Above tih emaw hi an rawn dah thin. An rawn dah chhan lam hi han thlur chiam ka tum lova, ka tinzawn ber zawk chu he duhthlan tur (option) a lo awm a, kan thlan fo thinna chhan zawk hi a ni. A tlangpuiin, zawhna chhanna duhthlan tur hrang hrang zinga a hnuai bera kan sawi mek pahnih zawhna chhangtu ten kan chhan/thlan thinna chhan hi kawng hnih a awm in ka hria. Pakhatnaah chuan, a chhanna chu chiang taka kan hriat avanga All of the Above emaw, None of the Above emaw hi thlang thin kan ni a, pahnihnaah chuan, a chhanna kan hriat loh vang emaw, kan chian loh avangin, a huap zo ber tura ngaiin heng duhthlan tur pahnih te hi kan chhang/thlang thin tlangpuiin ka hria. In lo ngaihtuah ve tawh ngai emaw ka hre lova, he duhthlan tur pahnih, kan lo thai liam mai mai thin te hian hringnun zirlai pawimawh tak an lo pai ru reng niin ka hre tlat mai!

            Hringnun pumpui maiah hian duhthlan tur hian kil tin, kawi tinah min lo hmuak ni mai hian ka hria. Kan lo piang a, mahni-a chhia leh tha pawh la hre lo, duh pawh thlang thiam lo kan nih lai atangin kan nu leh paten duh min thlansak nghal a, an duh min thlansak ang ang chuan kan rawn seilian chho va, mahni-a thutlukna siam thei kan nih hnuah kan nun kal zel dan turah mahni theuhin duh kan thlang leh a, kan thih a, khawvela kan tawpna tur, kan thlan kan thlen thlengin duh thlang reng rengin kan hmanhlel a nih ber mai hi maw! Han ngaihtuah vang vang mah teh. Thil ho te ni a lang, mut hunbi leh thawh hunbi te, ei leh in chungchangah te, incheina, in ngaihzawnna, nupui pasal inneihna, eizawnna, thian inawmna, insum leh insum loh, hmuihmul zuah leh zuah loh, sam pawh ngil nge tih kir! I zan mu I harh a, zinga I mit I men atanga zana I mut leh dawn thleng khan vawi eng zah nge ni khat chhung hian I hmaah duhthlanna tur inchhawp a, vawi engzah nge duh I thlan han chhut neuh neuh chhin la, I rin aiin a tam ve daih tho ang!

            Chu duhthlanna-a khat, khawvela duh kan thlannaah chuan alawm, tuna kan thupui, All of the Above leh None of the Above te hian hringnun zirlai pawimawh tak an pai niin ka hria ka tihna chu. Mi thenkhat hi chu, an nun hi all of the above in a khat a ni ber mai hian ka hre thin. Entirna pakhat han siam ta ila, pa pakhat chuan cancer natna khirh tak mai a vei a, amah pawh enkawl fe ngai khawp a nih laiin, a nupui fanau te tan hna a thawh a ngai bawk si a, a in enkawl loh chuan a cancer natna chuan a ei chhe zel ang a, a nupui fanau te tan rei hna a thawk thei dawn lova, chu tih rualin, a in enkawl chuan a damdawi te chuan an ei chau ang a, hna a thawk thei dawn chuang bawk si lo. A tan chuan duhthlan a ngai ta. Amah chu in thlang hmasa in, damdawi hmangin a natna chu enkawl se, hun eng emaw chhung chu engmah ti thei lovin a awm ang a, a vanneih chuan dam chhuak lehin, a nupui fanau te tan theihtawpin a tha leh zung a seng leh thei ang. A lehlamah, damdawi hmanga a in enkawl chuan, a taksa, la tha lai, hna la thawk thei lai reng chu hnathawk thei lovin a siam dawn tihna a ni a, a dam chhuah loh hlauh phei chuan, a taksa a la chak that lai, hna a la thawh hram hram theih lai a a lo thawk ta lo kha a ui vawng vawng ngei ang. A duhthlan tur neihah hian a eng zawk hi nge thlang se, a tan leh a nupui fanau te tan tha ta ber ang le? A duhthusamah chuan all of the above- a theih chhung hna thawh a, chu tih rual a a cancer natna enkawl a, amah a in enkawl chung pawh a a nupui fanau te chawm theih thi va, a cancer natna atanga dam chhuah leh ngei chu duhthlan theih ni se a thlang ngeiin ka ring. Mahse, chung zawng zawng chu a thlan vek theih loh tum hi hringnunah hian a tam zawk daih thin bawk si. A chang hi chuan, kan nun hian all of the above hi thlan duh em em thin mahse, thil tha zawk leh thil thui zawk thlira all of the above thlang lo leh kan duh ngawih ngawih te pawh halral thil hlana hlan a, duh kan thlan a ngaih chang hi a awm thin.

Entirna dang han siam leh lawk teh ang. Covid 19 hripui len vanglai khan, ram hrang hranga doctor te khan duhthlanna harsa tak tak an siam nasa hle tih chu a hmutu leh hretute vek kan nih kha. Damdawiin khumin a daih tawh si lo, thawktu indaih bawk si lo, damdawi, khawl leh hmanrua indaih tawh bawk si lo, damlo na tak tak an rawn lut zut zut reng bawk si…Kha ti ang dinhmunah kha chuan all of the above thlang a, mi zawng zawng tih dam tum kha thil theih a ni lova, sen lah a seng bawk hek lo. Indopui chanchin zir mi, war historian thenkhat te pawhin indopui 1na leh 2na hunlai pawh khan, sipai hliam enkawltu sipai doctor leh nurse te khan mi zawng zawng an enkawl dam sen dawn chuan loh avangin, dam chhuak tura beiseiawm loh te kha chu none of the above kan thlang a, a dang zawng kan hnawl ang khan, an enkawl lo law law a, na lutuk tuara an thih lohna atan nachhawkna sang an pe a, dam chhuak tura beiseiawm te lamah khan an insawrbing thin niin an ziak a ni.

Kan han sawi tak te atanga thil lang chiang tak pakhat ni a ka hriat chu, hringnunah hian a chang chuan kan ti fuh ang a, a chang chuan kan ti sual bawk thin ang, chu chu hringnun kalsiam a ni. A chang chuan kan duh zawng zawng kan tih theih loh leh nih theih loh chang a awm ang a, a zavaia thil tha tur zawk beisei a kan hnawl vek a ngaih chang pawh a awm thin ang. Hringnunah hian engkim hi a lang fiah nghal vek lova, thenkhat chu ark haw thim dai a dai luh pawp (risk lak) a fiah chauh chi te, a then chu uluk taka in buatsaih leh zirchian hmasak atanga fiah chi te, a then chu hriat loh lam atanga min rawn deng leh thawng thut te pawh an awm thin. Engmah hi lo inrinlawk leh lo inpeihlawk dim diam theih a ni lo. Chu tah tak chuan, pawimawh ta ber chu, all of the above kan thlan theih loh pawh a kan duhthlan tur tha ber hriatchian te, a hunah chuan ui tak chung pawh a none of the above thlan ngam te hi a lo pawimawh hle dawn a nih hi tih ka ngaihtuah a. Pian tirh atanga kut leh ke nei lova piang, Nick Vujacica’n a lehkhabu, Life Without Limits tih a ziahah chuan, hringnun (life) hi duhthusam atanga in tan a ni a ti a. A sawi awmzia ber chu, duhthusam kan han neih chiah hian mihring chuan chu kan duhthusam chu tihhlawhtlin leh tihpuitlin kan duh a, chu chuan beiseina min siam ta a. Chu beiseina meichher chhi chung chuan kan duhthusam chu tihhlawhtlin ngei tum in, kan ram tiam (goal) lam pan chuan kan kal ta thin a. Chu duhthusam leh a tak ram kan thlenna inkarah chuan duhthlan tura khat hringnun chu a awm a, kan ke pen tina kan duhthlan dan azir zelin kan nun chu a tha lam emaw, a chhe lam hawi emaw in a kal dawn tihna a lo ni.

Eng pawh ni se, kan thu kharna atan chuan, a tir lama kan sawi, zawhna pheka all of the above emaw, none of the above kan thlan thinna chhan, a chhanna kan hriatchian avanga thlang/chhang nge kan nih a, kan hriatchian loh avanga thlang/chhang kan nih tih kha hringnuna duhthlanna kan siam dawnah hian a lo pawimawh thar fo thin. Eng kawngah pawh duhthlanna kan siam dawn in, all of the above emaw, none of the above kan thlan chhan chu kan chiang em, tin, kan thlan lohna chhan pawh chu kan chiang em tih hi kan inzawh nawn fo a pawimawh hle in ka hria a. Chu tih rualin, hringnun hi eng pawh huama thlan rawih (risk) a tul chang pawh a awm fo bawk. A pawimawh berah chuan kan duhthlan leh duh kan thlan chhanah chuan kan chiang tur a ni a, kan hriatchian avang emaw, hrechiang lova kan thlan vang emaw hian kan hringnuna a dang zawng (all of the above) hi sang takah a in vawrh thei a, chu ti ang bawkin, duhthlanna siam ngam lo khawpa mi dawihzep emaw, duh kan thlang sual palh a nih hlauh chuan kan hringnuna a dang zawng (none of the above) hi khuarkhurum mawng nei lovah kan tlakpui vawn vawn thei dawn a lo ni reng mai tih te hi kan thupui atanga ka ngaihtuah chhuah leh pakhat chu a ni bawk.

Comments

Popular posts from this blog

Tunlai khawvel leh Kristianna

Career Guidance

Thawhhona