Mizo te leh Aia Upa te Zahna


Zonun ze mawi ti mawitu zinga pakhat chu Aia Upa te Zahna hi a ni àwm e. Chu tih rualin, kan pi leh pu te hun laia Mizo khawtlang nun, kalphung leh ze tam tak te kha vawiinah chuan ennawn leh ngaihtuahna thar sên hi a tul tawh  lo maw kan tih mek zingah pawh he Aia Upa te Zahna pawh hi a tel ve in ka hria.

Han ti lehpek thin ila, kan pi leh pu te kha tunlai anga ziak dan mumal tak leh hnam ropui leh upa zawk te tih dan leh kalphung tha zawk entawn tur leh tan chhan tur nei lo, anmahni remhriatna leh ngaihtuahna ril tak atanga khawtlâng nunphung leh vantlâng inrêlbáwlna lo duang chhuak a, lo kalpui a, lo nunpui thintu te an ni a. Tlawmngaihna te, taimakna te, rinawmna te, huaisenna te leh an ngaihhlut thil tam tak kha thil tha an ni satliah mai lova, an dam khaw chhuahna atan leh an nunhona atana pawimawh tâwpkháwk, vawiin thlenga Mizo hnam kan la awm theihna atana lungphûm pawimawh tak tak te an ni a, chûng zinga pakhat chu aia Upa te Zahna hi a ni.

Kan pi pu te hun laia Mizo khawtlâng nun kha han chhût lét vang vang ila, he Aia Upa Zahna avanga buaina tam tak an pumpelh thin te kha kan hmu theiin ka ring. Aia Upa Zahna hi tunlai anga awm dan mawi leh hawihhawm kha a ni satliah mai lova, Lal leh Upa te rorel te, Val upa rorel te a taka chantirtu pawimawh tak mai a ni a, Aia Upa te zahna khan khawtlâng nunhona leh inrélbawlna felfai tak a neih tir phah tlat a ni.

Chu tih rualin, 'zah' kai ni tur erawh chuan zawhte upata upat satliah ringawt kha a tâwk chuang hauh lo mai a. Naupang zâwk te zah kai tur khan a chunga kan sawi, huaisenna kawngah te, tláwmngaihna kawngah te, rorel thiamna kawngah te, a táwi zawngin, tunlai tawng taka hruaitu tha leh tling (leadership quality) neih that kha a pawimawh em em mai a. Chu vang chuan an upat avanga zah kai tur khan zah tling leh zahawm leh zah áwm tak an nih hmasak a ngai thin. Chu chu val upa te chanchinah te, Lal leh an kháwnbâwl te rorel leh thu vuak thlak dan chanchin kan chhiar theih te atang hian a chiang hle a ni.

A thuhrimin, mite min zahna (respect) leh zahawmna (honour/dignity) hrim hrim hi khawvel kalphungah hian kum upat vang ringawta neih theih a ni lova, neih chi lah a ni hek lo....A HLAWHA HLAWH CHHUAH CHI LEH HLAWH HLAWH CHHUAH TUR ZAWK A NI!

Hei tak hi vawiina Aia Upa te Zahna leh Aia Upa te Zah dan ni a kan hriat dan hi ennawn leh ngaihtuah that a tul tawh em ka han tihna chhan pawh a ni. Sawi leh sawi hnu, hmasâng Mizo nunah kha chuan naupang atanga puitling thlengin an tih tur, awm dan tur leh zawm tur fel taka bithliah sa thlap a ni a. Kha khawtlang invawnna leh in enkawlna fel tak hnuaia hrual len te ngat kha chu kum upa lam an nih meuh kha chuan an tawnhriat ringawt pawh kha mite zah káina tham leh zah hlawhna  tham a ni hle tawhin a rinawm a, zahawm pawh an zahawm viauin a rinawm. A chhan chu, zo nun ze mawi hrang hrang-tlawmngaihna, rinawmna, huaisenna, taimakna, aia upa zahna etc zawng zawng te a taka nun chhuahpui tu leh midang te entawn tur hnutchhiahtu an ni tlat a ni. Mi thatchhia te, rinawm lo te, thenawm te nék chîng te, mi leplerh te, a a táwi zâwngin, zah tlâk loh, zahawm loh leh zah áwm loh te kha chu kan pi leh pu te pawh khan eng anga kum upa pawh nise, an zah ngai loh khawp mai kha maw!

Chutianga an nunphung, remhriatna leh rorel thiamna te avanga zah kâi leh zahawmna hlawh chhuak mang si lo, an kum a tam satliah avang ringawta kum naupang záwk te zah tur emaw inti tlat, naupang záwk te thu leh hla ngaihchan loh tur emaw ti tlat te hi khaw tin leh veng tin bakah ram hmasawnna dâltu te an ni. Heng mi te hian kan Mizo Lal leh Upa ten Zawlbuk rorelna an ngaih pawimawh thiam zia te, an zái an ngaih thin zia te,  chu mi avanga thalai leh naupang záwk te pawhin upa zàwk te thu ngâi leh zah thin an nih kha hre hlawm tak maw?!

Hetia ka han tih chiam hian naupang zàwk te hian upa te hi i hnuaichhiahin, an thu leh hla te i ngâi pawimawh tawh lo ang u ka ti hauh lo. Upa te hian naupang záwk te zah kài leh zahawmna hrim hrim hi kumin min chaldelh avang ngawta neih chi a ni lo tih leh, a hlawh a hlawh chhuah chi záwk a nih bakah, nakin lawka la rawn 'upa' ve tho tur naupang zàwk te pawhin, chutiang hlawh chhuak ngei tura tan kan lâk a ngai kan tihna a ni záwk e.

Kan thu khârna atan chuan, kan zo nun zia ti mawitu te zinga mi, Aia Upa te Zahna hi kan pi leh pu ten an lo nunpui dàn kha chîk taka ngaihtuah lêt chungin, vawiina kan nunpui leh kalpui dan hi ennawn a, siam that a tul lo maw?

Comments

Popular posts from this blog

Tunlai khawvel leh Kristianna

Career Guidance

Tlawmngaihna leh Tunlai Mizo Nun