Dam Chhan



Khawvel eng hmu tura mihring lo piang chhuak tawh phawt hian, hnam fing zinga lo piang kan ni emaw, ni lo emaw, ram changkanga chhungkaw hausa taka lo piang kan ni emaw, ni lo emaw, vun ngo, vun hang, hmeltha, hmelchhia...a enga pawh chu kan ni emaw, ni lo emaw, mihringa kan lo piang chhuak tawh a nih chuan thil pahnih inkalh angreng si, mahse dik tlat bawk si, saptawnga paradox an tih a awm a. Chu chu mihring te hi kan la thi ngei ngei dawn tih leh tumahin kan thih hun tur kan hre lo tih hi a ni. He khawvel, rethei leh hausa te inkar nasa taka a zau tawhna ram, buaina leh harsatna, retheihna leh natna ten a bawm hmun leh dinhmun inan loh leh buaina leh duhthusamin tawp in tai a neih theih lohna rama mihring te kan inlungrualna leh kan intluktlanna ber chu he thihna chungchang, kan thi ngei ngei dawn tih hre chunga kan thih hun tur erawh kan hre lo theuh lai tak hi a ni mai awm mang e.
Hei hi ka ngaihtuah thin. Engvangin nge mihring te hian harsatna leh manganna, natna te kan han tawk a, chuta tanga damna kan han hmuh leh hian a hmaa kan lo namnul mai mai thin te kan ngaihhlut thar a, rilru thar leh thinlung thar kan put a, khawvel thara nun bul tan thar leh ang hiala kan khawsak a, kan danglam thin? Kan chhanna chu a inang lo nuai ngei ang le. Ka chhanna, keimah leh keimah ka in pek ve chu hei hi a ni. Khawvela thil awm reng reng hian ‘chhan’ a neih vang a ni. Kan pathian lehkhabu thianghlim ngei pawhin khawtlangin hnawk kan tih em em leh thununa khalh ngil kan duh em em misual te ngei pawh he khawvela an lo awm ve chhan min hrilh-Rorelna Ni atan! Ngun takin han ngaihtuah ve mah teh. He khawvel...Aaa...chu zawng a zau lutuk ang e! I hmuh phak leh i kiang vela nunna nei leh nei lo zawng zawng te kha han thlir la, chik takin han chhut ve chhin teh. Chhan nei lova khalai hmuna lo vanlai tla ve ringawt kha an lo awm reng em? I tan tangkaina an neih lem loh vang emaw, tunah tak khan i mamawh lem loh avanga tangkai lo leh awmze nei  lo anga i hmuh leh ngaih thin te an lo ni mai mai zawk lo maw? Mihring ten kan ngaihhlut leh chutih ruala kan nun leh rilru put zia (moral) nasa taka ei chhetu ni thin bawk ‘pawisa’ pawh hi thlaler ram ro, tui far khat pawh awm lohnaah chuan a vaibelchhe tel pawh ak ten tun mah ila thlaler vaivut te nen a tangkai loh dan a inang reng! Engkim hian eng hunah emaw, eng hmunah emaw chuan tangkaina, hnemhnanna, chhawrnahawmna an lo nei vek alawm mawle. Chutianga an tangkaina hun leh hmun taka an lo ‘awm remchan’ thin avang chuan alawm a mamawhtu te tan malsawmna an lo nih thin mai na chhan chu! Mihring te pawh hi chutiang tho chu kan ni. Mamawh hun lai taka lo lang thin te, tanpui kan ngaih lai taka tanpuitu hmel te, mangan lungngaih laia thlamuantu hmel, puih mamawh lai taka puibawmtu, nunna chhanhimtu adt. Chutiang mite chu kan thinlungah an cham reng tawh thin. Anih leh chung mite chuan kan tan thil ropui danglam lutuk tiin an damchhunga an tih tur-an dam chhan chu an ti hlawhtling a, an tlak ta tihna a ni em? Ni love. Dam chhan kan tehna hi keimahni lam thlirna(self-centred view) a nih thin vang hian alawm dam chhan nei ta lo, dam chhan tlak awm lo, dam tlak ni lo, hna hlen ta adt anga ngaihdan kan neih fo thin na leh hmasawn tumna pawh nei tawh lem lova ekna ngaia kan ek reng thin na chhan chu. Lehkha kan zir a, tha taka zir chhuah kan tum a, hna tha tak thawh kan tum a, chhungkaw tha tak din kan tum a, khawsak nawm kan tum a, mi fak hlawh nih kan chak a, khawtlang chawimawi nih kan chak a...engkim hi ‘ka/kan’ vekin a in tan a, ka tan, kan tan a nih miau avangin a tawpna pawh keimah/keimahniah a ni leh lo thei lova. Engkima ka tan/kan tan chauhva ka thawh hian ka/kan dam chhan ni lo, mihring ka nih anga ka dam chhan hi ka nun chhuah pui zo em? Kei ka ngaihdanah chuan mahni tan chauha nung, mahni tan chauha thawk, engkim mahni tan veka tih tumna (self-centred approach) hian eng ‘chhan’ mah a nei lo.
A hmaa sawi tawh ang khan thil reng reng hian chhan (cause) a nei a, chu a ‘chhan’ hlen chhuak tur chuan a hlen chhuahna tur thil, hmun adt a mamawh a ni. Amah maiin chhan (cause) nei eng ang mahse, a hlenna tur (end) a awm si loh chuan enge a chhan chuan awmzia a neih le? Hmeh en hian chhun nisa hnuaiah eng tangkaina nge a neih ? Mihring hi awm lo ta ila pawisa hian enge hlutna a neih le? Chu tak chu a ni. Thil reng reng hi thil dang lo awm ve avanga hlutna nei leh tangkaina nei, ‘chhan’ nei mai chauh hi a lo ni alawm maw le! I lo awm ve avanga hlu, hriat hlawh leh tangkai ka lo ni ang bawk hian nang pawh ka lo awm ve avanga chutiang hlawh tho chu alawm i lo nih le! I dam chhan nia i ngaih leh i hriat zawng zawng, hlen chhuah ngei ngei i tum leh tul nia i hriat, i hlen chhuah tak ngei bawk te pawh kha nangmah chauh awm a, midang zawng paih (minus) in eng ti ang taka hlu leh tangkai nge an nih han chhut chin teh! Khawvel mihring hi pakhat chauh, nangmah chauh awm angah han chanin han chhut teh. A hlu viau emaw chu? Mahni tanghma chauh hai leh engkima ‘ka/kei’ ti vek te hi chu an dam hian chhan a nei lo, bawlhhlawh (trash) ang chauh an ni. Bawlhhlawh bawma kan bawlhhlawh paih thin te hi engvanga bawlhhlawh lo ni ta nge an nih? An awm chhan, an tangkaina leh hmanna tur a zawh/awm tawh loh avanga bawlhhlawh lo chang ta mai an ni. Paih fai sen loh bawlhhlawh khawl khawm chuan rimchhia a chhuah a, a awmna a ti tawp a, hnawksak a chang thin. Mahni tan chauha nung (self-centred life) thin te pawh hian a hming ang tak hian anmahni tan chiah engkim an ngaihtuah a, a hun leh hmun pawh anmahni remchanna, engkim ‘anmahni’ mil zela tih an tum tlat avangin an nuna leng lo a tam tial tial a, an tan hnawm hnawk a pung zel bawk a. A tawpah chuan chapo, mahni hmasial, duham adt nih hlawhin rim chhia an chhuah a, tumahin an hnaih duh tawh ngai lo. Chutiang mite ngei ngei pawh chuan chutiang thil an tih theihna chhan, an chapo theihna chhan, induh theihna chhan, duham theihna chhan zawng zawng te pawh chu midang te vang a ni tih an hre reng reng lo! Hei hi chiang takin ka sawi duh. A ‘vang’ leh a ‘chhan’ reng reng hian thu laimu (cause) leh tawpna (end) a nei ngei ngei thin. Engkim mahni tan veka tih tum chuan engkim amahin a ti thei vek bawk tur a ni tih hi ka ngaihdan chu a ni. Chutiang a tih theih ngat chuan dam chhan a nei ka ti ang a, a theih loh erawh chuan dam chhan a nei lovah ka ngai hmiah. Chuvangin, ka thu khaikhawmna chu, “I dam chhan chu i tan chauh a nih chuan, i dam hian chhan a nei lo tihna a ni! (If the purpose of your life is only for yourself, than you don’t have a purpose!- Paul Blart Mall Cop-2 dialogue)    






Comments

Post a Comment

Popular posts from this blog

Tunlai khawvel leh Kristianna

Career Guidance

Tlawmngaihna leh Tunlai Mizo Nun